Planten water geven: jouw volledige watergids

Planten hebben water nodig, dat weet iedereen natuurlijk. Maar wie écht goed wil zorgen voor zijn tropische kamerplanten en bomen, kijkt verder dan de standaard gietbeurt: de ene plant komt namelijk uit een regenwoud waar het bijna nooit droog is, en de ander is gewend aan felle zon met kurkdroge periodes.

Dus of je nu een stoere palm in de spotlights hebt staan, een relaxte bananenplant in de hoek, of een puntige yucca die de show steelt: elke groene vriend heeft hele specifieke voorkeuren als het om water gaat.

En als je die voorkeur een beetje kent, dan wordt planten water geven ineens een stuk leuker (en succesvoller!). Want wie wil er nou een tropische plant die erbij hangt alsof hij net een week in de Sahara heeft doorgebracht?

Het draait allemaal om timing, techniek én het snappen van de specifieke behoeftes per soort. Maar hoe vaak moet je dan je gieter oppakken per plantensoort? Op welke verschillende manieren kun je je planten water geven? Ook ontdek je de meestgemaakte fouten en hoe je ze voorkomt, en nog veel meer.

In dit artikel leer je daarom wie er een echte waterfanaat is; wie het liever wat droger houdt; en hoe je ervoor zorgt dat elke plant precies zijn watertje krijgt op de manier waar hij blij van wordt.

Water geven aan planten: 4 methodes

Water geven klinkt zo simpel. Gieter erbij, beetje schenken, en klaar, toch? Nou… nee dus. Want hoe je je planten bewatering doet, is minstens zo belangrijk als hoeveel water je geeft. Schenk je op de verkeerde manier bij, dan kan zelfs de meest dorstige plant alsnog verdrogen of verzuipen:

Zo haalt een luchtplantje zoals een Bromelia zijn water letterlijk uit de lucht; kun je de meeste bananenplanten vrijwel nooit verzuipen; is een Calathea een ontzettende drama-Queen als het op water geven aan komt; en is menig kamerplant al gelukkig als je het elke week een vaste scheut water ergens in de potgrond mikt.

Afhankelijk van het plantensoort verschilt de manier van wateropname dus behoorlijk. Daarom bespreken we nu eerst de 4 meest populaire giettechnieken:

Kamerplanten water geven met de Soak and dry-methode

Dit is dé gouden standaard voor veel tropische planten, agaves en cactussen die liever niet met natte voeten zitten. Het idee is simpel: je giet royaal water tot het onder uit de pot stroomt. En dan wacht je tot de potgrond weer helemaal droog is.

Waarom zou je je plantjes water geven door middel van de soak and dry methode? Hierom: deze methode imiteert de natuurlijke regenperiodes van tropische gebieden. En dat is concreet: kort, heftig, en daarna is het weer een tijdje droog. Planten weten daardoor precies waar ze aan toe zijn.

Maar let op: niet elke plant houdt hiervan he. Voor bijvoorbeeld een Calathea of een nerveuze Maranta is dit niet echt aan te raden, want die houden van een constantere vochtigheid.

Planten bewateren van bovenaf

Je pakt je gieter, mikt ergens op de potgrond, en schenkt er een flinke straal bovenop. Oftewel: het klassiekertje, zoals de meeste mensen de planten hun hydratatiefeestje geven. En voor veel plantjes werkt dit inderdaad prima, zolang je tenminste een paar spelregels respecteert, want:

giet je te vluchtig? Dan komt het water mogelijk niet verder dan de bovenste centimeters van de potgrond. En dat betekent vervolgens dorstige wortels onderin.

Dus wil je dit goed doen? Giet dan langzaam, met beleid. Daarmee geef je de aarde de kans om het water écht op te kunnen nemen.

Vanaf onderen via een planten schotel

Sommige planten willen het water zelf opzuigen. Ze zijn niet van de bovenaf-besproei-alles-en-we-zien-wel-methode, maar juist van de stille slurpsessie.

Zet hiervoor je pot in een schaal met water (of een speciale planten schotel) en laat de plant en de potgrond het op eigen tempo omhoog trekken. Deze methode, ook wel ‘onderlangs gieten’ genoemd, is handig voor planten die gevoelig zijn voor rot of schimmel. Maar ook kun je met deze methode goed zien hoeveel de plant nou eigenlijk drinkt.

Het werkt ook top bij planten die in terracotta potten zitten, omdat die potten erg poreus zijn en het water er dan zo uit verdampt. Ook handig voor planten die gevoelig zijn voor natte blaadjes, zoals peperomia’s of viooltjes.

Zelf gebruiken we deze methode specifiek voor (onder andere) onze:

• Strelitzia (in de zomer)
• Musa Cavendish
• Washingtonia in pot (in de zomer)
• Reizigerspalm
• Phoenix Roebelenii
• Kleine olijfboom in pot

Let wel: laat het water nooit te lang in de planten schotel staan. Als het er na 3 dagen nog steeds in staat, dan betekent dat dat je te veel hebt gegeven.

Anders verandert die mooie lekschaal binnen no time in een feestmoeras voor rouwvliegjes. En daar zit je niet op te wachten natuurlijk.

Plantjes water geven door ze te besproeien

Soms willen planten geen liters water in hun bloempot, maar juist een fijne nevel op hun bladeren. Vooral tropische planten zoals Calathea, Maranta, Musa, Strelitzia en bepaalde varens en palmbomen zijn er dol op. Die komen uit regenwouden waar de luchtvochtigheid makkelijk de 80% aantikt, dus wat extra vocht op hun bladeren is hun natuurlijke habitat. Het voorkomt ook dat ze te veel stof op hun blad krijgen.

Maar, en dit is een grote maar, besproeien vervangt géén echte watergift met je gieter. Het is puur ter aanvulling. En sproei ook alleen als het nut heeft voor de boom- of plantensoort. Heb je bijvoorbeeld een cactus? Laat die beter met rust, want die houdt meer van droogte dan van een neveldouche.

Wanneer planten water geven ochtend of avond: besproei altijd ‘s ochtends. Doe dat met lauwwarm water, én vermijd daarbij direct zonlicht. Anders riskeer je bladverbranding als de plant in de zon staat (dat geldt ook voor kamerplanten). Sowieso is het beter in het algemeen om planten water geven wanneer de zon nog niet op z’n felst is.

Hoe vaak planten water geven? Planten-overzicht met schema

Maar hoe vaak moet je nou water geven aan elke plantensoort? Hieronder vind je een schema met een overzicht van boom- en plantensoorten en hun mate van dorst.

Let op: dit zijn richtlijnen, geen vaste regels. Net zoals mensen verschillen, zul je zien dat zelfs planten van elkaar kunnen verschillen. Sowieso is de waterbehoefte afhankelijk van meerdere factoren zoals luchtvochtigheid, soort potgrond en standplaats, dus check altijd hoe je plant er bijstaat.

Waterkwaliteit en watersoorten

Naast de frequentie en de hoeveelheid is de kwaliteit van het water dat je gebruikt van groot belang voor de gezondheid van je tropische planten en bomen.

Kraanwater

Kraanwater lijkt een logische keuze: je draait de kraan open en klaar. Maar in veel provincies bevat kraanwater flinke hoeveelheden kalk, chloor en soms zelfs fluor. En dat zijn absoluut geen vrienden van vele gevoelige tropische planten en bomen. Zeker planten die van een zure bodem houden kunnen heel slecht reageren op kalkrijk water. Het alkalische effect ervan kan op de termijn de opname van voedingsstoffen compleet verstoren.

Daarbij maakt het niet uit of je goede potgrond gebruikt: het effect van het water blijft dan negatief. Dit is de reden:

De pH-waarde van het water speelt daarbij een rol namelijk: veel tropische planten geven de voorkeur aan een licht zure tot neutrale pH (rond de 6 tot 7). Kalkrijk water kan de pH van de potgrond verhogen, waardoor de opname van bepaalde voedingsstoffen flink wordt belemmerd.

Regenwater

Een beter alternatief is regenwater (mits het wel schoon is). Het bevat weinig mineralen en het is van nature licht zuur. Wat goed past bij wat de meeste tropische planten nodig hebben. Zorg wel dat je het op een slimme manier opvangt. Water dat langs oude verontreinigde dakgoten stroomt of uit een gore regenton komt, is uiteraard een stuk minder gezond dan een schoon opgevangen straaltje water uit een schone bak of gieter.

Kamerplant gedistilleerd water geven

Voor wie het écht goed wil doen, zijn er nog opties zoals je kamerplant gedistilleerd water geven of water uit een omgekeerd-osmosefilter. Duur? Zeker. Maar voor een kleine collectie gevoelige planten of zeldzame soorten kan het nét het verschil maken tussen kwakkelen en floreren. In zulke gevallen dus wel aan te raden als het duurder zou zijn om zo’n nieuwe plant aan te schaffen.

Invloed van de omgeving op de dorst van je planten

Planten water geven is geen trucje dat je blindelings af kunt vinken. Hoeveel water een plant nodig heeft, hangt niet alleen af van de soort, maar ook van de plek waar ‘ie staat. Je woonkamer kan voor de ene plant een tropisch paradijs zijn, terwijl diezelfde kamer voor een andere soort juist als een woestijn aanvoelt. Je planten staan dus letterlijk in context te groeien. En die context (licht, temperatuur en luchtvochtigheid) bepaalt óók hoeveel dorst ze uiteindelijk hebben.

Licht: planten water geven in de zon versus schaduw

Staat je plant pontificaal in de zon op het zuiden? Dan kun je erop rekenen dat zo’n plant water sneller verbruikt dan z’n soortgenoot in een schaduwrijke hoek. Dat heeft alles te maken met fotosynthese: een slim plantentrucje waarbij licht wordt omgezet in energie. En ja, daar is water voor nodig. Hoe feller het licht, hoe actiever dat proces. Meer zon betekent dus ook: sneller uitdrogen en vaker moeten bijgieten. Terwijl als diezelfde plant in een donker hoekje van je woonkamer zou staan, die misschien dagenlang niks nodig heeft.

Trouwens, zoals je net ook al las: plantjes water geven in de zon brengt risico’s met zich mee. Namelijk het risico op bladverbranding. Dus je kunt het beste zulke planten water geven wanneer het nog ochtend is. Dan hebben ze sowieso ook meer tijd om het vocht goed op te nemen: als het erg warm is ’s middags, dan verdampt het water natuurlijk ook veel sneller en is er minder beschikbaar voor de plant zelf.

De rol van temperatuur

Warmte versnelt alles. Ook bij planten. Bij hogere temperaturen verdampt het water sneller uit de potgrond, én uit de plant zelf. Tropische soorten gaan dan meer transpireren: net zoals wij tijdens een hete zomerdag. Resultaat? Snellere uitdroging, snellere dorst.

Maar zodra de thermostaat ’s winters een tandje lager staat (of wanneer je planten in een onverwarmde ruimte staan), zakt die behoefte weer in. De groei vertraagt, de fotosynthese vertraagt, en het bewateren van planten mag daardoor dus ook op de rem. Het is dan niet alleen logisch, maar zelfs broodnodig om je gietfrequentie aan te passen op het seizoen.

Luchtvochtigheid: een onzichtbare dorstmaker

Veel tropische planten zijn gewend aan een klamme, vochtige omgeving. Denk aan: regenwoud, dikke lucht, druppels op de bladeren, en constant zweetweer.

In jouw gezellige Nederlandse huiskamer is die lucht meestal een stuk droger. Zeker in de winter, als de verwarming aan staat en ramen vaker dicht blijven.

Maar: in droge lucht verliezen planten meer vocht via hun bladeren. En nee, dat compenseren ze niet automatisch met een of ander plantentrucje. Ze hebben dan dus juist méér water via hun wortels nodig om dat verlies bij te kunnen benen.

En als dat niet lukt, dan merk je het al gauw aan ze: bruine bladpunten, slappe stengels, en een plant die er wat zielig bij hangt. En dan is lang niet altijd ‘meer water geven’ de juiste oplossing. Dat kan dan zelfs voor nieuwe problemen zorgen, vanwege het te grote verschil tussen weinig en veel water. Soms moet je de lucht zelf wat vochtiger maken om je plant op z’n gemak te stellen. Daarover schreven we een uitgebreid artikel:

Meestgemaakte fouten bij het planten water geven + dé oplossingen

Verdwijnen je planten sneller dan je koffie op maandagochtend? Oftewel: leggen jouw planten regelmatig het loodje? Dan is de kans groot dat er ergens iets misgaat bij het water geven. En daarin ben je echt niet de enige (gelukkig maar). Zelfs de meest toegewijde plantenouder valt weleens in een van deze klassieke valkuilen. Gelukkig kun je ze met een beetje kennis én een beetje oplettendheid zo omzeilen:

1. Te veel water geven

We snappen het: je houdt van je planten. Dus wil je ze verwennen, verzorgen, ze het gevoel geven dat ze ertoe doen. Maar wat gebeurt er als je een plant keer op keer vol giet met je goedbedoelde liters? Juist: z’n wortels verzuipen.

Daarom: te veel water geven is het meestvoorkomende probleem onder de kamerplantproblemen. Zeker als je pot geen goede afwatering heeft, zit je plant al snel met natte voeten. En dat is voor planten hetzelfde als doorweekte sokken voor jou: ongezond als je er te lang in rondloopt.

Oplossing: watermeter voor planten gebruiken

Deze steek je in de grond om te zien hoe vochtig het is. Je hebt allerlei soorten vochtmeters voor planten. Hierover schreven we een speciaal artikel, zodat je zelf kunt kijken wat je handig vindt:

2. Te weinig water geven

Aan de andere kant van het spectrum vind je de drooglegging: je geeft braaf 1 keer in de week een scheutje, maar je hebt verder eigenlijk geen flauw idee of dat ook écht genoeg is.

Je plant staat te puffen in de zon; zijn bladeren hangen erbij als een uitgeperste vaatdoek; en jij denkt: “Hmm, wat doet ie vreemd.” Nou, niet zo vreemd dus. Zeker in warme, droge periodes is eens per week water geven niet voldoende.

Sommige planten zuipen gewoon als een groep festivalgangers in juli. Dus: check hoe droog de potgrond is en kijk naar het blad.

Oplossing: Automatisch hulpmiddel planten water geven

Hoeveel water je planten en bomen nodig hebben in al die verschillende contexten, is ook best lastig. En wat als je op vakantie gaat? Buiten het gebruik van een watermeter, is een watergeefsysteem ook verrekte handig vaak. Er bestaan verschillende manieren om dit te doen: van een simpele waterbol van de Action, tot aan een volautomatisch watergeefsysteem die je kunt bedienen via een app. We schreven over al deze soorten een artikel:

3. Dramatische drainage

Je kunt nog zó secuur met je gietertje zijn: als je werkt met een plantenpot zonder uitgang, ben je alsnog de pineut. Of als het lekgat wordt geblokkeerd door bijvoorbeeld een hydrokorrel: hetzelfde verhaal. Slechte drainage is daarmee een sluipmoordenaar: dan denk je dat je goed bezig bent, maar ondertussen soppen de plantenwortels vrolijk weg in een modderpoel.

Dat hadden wij ooit een keer met onze Canarische Dadelpalm: die stond in een prima pot met lekgaten, maar uiteindelijk bleek compacte tuinaarde de gaten te blokkeren. We maakten de drainage-gaten vrij en er stroomde echt liters water uit. Gelukkig ontdekten we het net op tijd.

Want ontdek je het niet op tijd? Dat betekent dan vaak maar één ding: wortelrot.

De gouden regel? Elke bloempot moet een gat hebben. En je grond mag best wat luchtig zijn. Denk aan potgrond met kokos en perliet erdoor. Zodat je plant én z’n wortels goed kunnen ademen, drinken én af en toe even droogstaan.

Oplossing: Koop de juiste bloempot

Over de verschillende soorten plantenpotten schreven we een artikel, zodat je kiest voor het juiste materiaal pot bijvoorbeeld. Want ja: een plastic pot verdampt veel meer water dan een metalen bijvoorbeeld. Lees over alle eigenschappen in het artikel over de soorten bloempotten:

4. kalkwater geven aan een zuurminnende plant

Je las hier net al wat over: niet elke plant is dol op kraanwater. Zeker zuurminnende planten zoals de azalea trekken hun bladeren letterlijk krom van al dat kalk. In sommige regio’s is het leidingwater keihard, en daar kunnen tropische planten behoorlijk slecht tegen. Bladvergeling, groeistagnatie, kalkranden op je potgrond of op de bladeren, en noem het maar: allemaal signalen dat het tijd is voor een zachtere dorstlesser.

Oplossing: Geef kalkvrij water

Regenwater, gefilterd water of zelfs afgekoeld gekookt water kan al een wereld van verschil maken. En ja, dat klinkt misschien een tikje high-maintenance, maar hé: je planten drinken tenslotte wat jij ze voorschotelt. En ze zijn gezond óf ziek afhankelijk van jouw zorg. In het artikel hieronder lees je alles over water ontkalken en ook over de specifieke gevolgen van kraanwater voor een aantal planten:

5. Seizoenen negeren

Zomerdorst is niet hetzelfde als winterdorst. Tóch zijn er genoeg mensen die hun watergewoontes niet aanpassen aan het seizoen. In de zomer groeit je plant als een malle en drinkt ie ‘als een bouwvakker op een steiger’. Maar zodra de dagen korter worden en je huis koeler, schakelt je plant over naar de spaarstand, oftewel: hij gaat in de winterrust.

Oplossing: minder gieten

Minder licht = minder groei = minder dorst. Dus als jij dan nog steeds iedere zondag dezelfde hoeveelheid water komt bijgieten in z’n potje, dan krijgt je plant al snel meer dan ‘ie eigenlijk op dat moment aankan. Slimmer is om die reden om het in de winter wat rustiger aan te doen: kijk, voel en pas de watertankbeurten aan. Gebruik hierbij dus eventueel een watermeter en/of automatisch plantenwatergeefsysteem.

Je gieter is in de winter dus vaker een ding ter decoratie dan dat je ‘m daadwerkelijk veel gebruikt. Hieronder vind je daarom wat bijzondere, leuke, tropische, decoratieve gieters van Bol.:

6. Je plant staat in de verkeerde potgrond

Tot slot: de bodem. De potgrond waarin je plant staat, maakt of breekt je waterplan. Is de aarde te compact? Dan blijft het water erin staan. Is het te luchtig? Dan loopt alles er zó binnen no time doorheen, voordat de plant überhaupt een fatsoenlijk slokje kon nemen.

Sommige planten, zoals cactussen, yucca’s en agaves, hebben over het algemeen een kurkdroge ondergrond nodig. En tropische planten zoals de Monstera of Calathea willen juist een luchtige, vochtvasthoudende mix die niet in een klont verandert.

En dan heb je ook nog planten met heel specifieke voorkeuren qua pH-waarde.

Dus ja, ‘universele’ potgrond klinkt misschien handig, maar het is een beetje alsof je elke dag instant noedels zit te eten: het vult prima, maar op een gegeven moment gaat je gezondheid ervan achteruit.

Oplossing: gebruik de juiste potgrond mix én pH

Het is dus heel belangrijk dat je goed checkt wat voor soort potgrond je plant of boom nodig heeft qua structuur én qua pH.

Hoe kom je er nou achter welke potgrond jouw plantje nodig heeft en welke pH-waarde? Heel simpel: we leggen het allemaal uit in onderstaande artikelen, dus daar vind je vast je antwoorden:

Wat heeft mijn plant nodig: plantproblemen door water

Hieronder duiken we in de klassieke ellende die je kunt tegenkomen als het met water geven misgaat. En geloof ons: deze kwaaltjes zie je liever niet terug in je potten of bij je planten.

Krijg je plant teveel water? Kans op wortelrot

Een vervelende kwaal, want je merkt het meestal pas te laat op. Wortelrot ontstaat als de wortels letterlijk stikken in een te natte, slecht doorluchte potgrond. Ze krijgen dan geen zuurstof meer; beginnen te verteren; en veranderen langzaam in een slijmerige, stinkende brei.

En de plant? Die lijkt ineens zomaar in te storten, terwijl het probleem al heel lang in de grond verstopt zat. Oplossing? Verpotten, rotte wortels wegknippen, en vanaf nu: doseren met die gieter.

Wil je meer details lezen over wortelrot en de oplossingen? Lees dan ons artikel: Help! Mijn plant heeft wortelrot! Wat nu?

Schimmel in de potgrond

Ontdek je een wit pluizig laagje op de aarde? Grote kans dat je je plant teveel water hebt gegeven (en/of te vaak). Schimmels houden namelijk van vochtige omgevingen. Vooral bij schaduwplanten gebeurt dit sneller én bij goedkope potgrond.

En als je plant mogelijk ook nog eens in een pot zonder goede drainage zit, is het al helemáál feest. Gelukkig is het meestal niet dodelijk voor de plant zelf, maar fraai is natuurlijk anders. En de geur? Die wil je niet in je woonkamer.

Laat de grond een keer goed opdrogen, haal de toplaag weg en gooi eventueel een handje verse aarde erop. En minder enthousiast gieten.

Voor uitgebreide informatie over het voorkomen en genezen van schimmel in je planten, lees je ons artikel: Schimmel in potgrond – 11 oplossingen.

Verkeerde bewatering planten die leidt tot rouwvliegjes

Zie je kleine, zwarte vliegjes die rond je planten dansen alsof ze op een festival aan het feestvieren zijn? Dan heb je waarschijnlijk te maken met rouwvliegjes. Ze houden van natte grond en leggen daar hun eitjes in. Hun larven doen zich vervolgens tegoed aan de jonge wortels. Super vervelend. Zeker als je planten er slap van gaan hangen en uiteindelijk doodgaan door de kapotte wortels.

Minder water geven helpt vaak al, maar als ze echt massaal aanwezig zijn, kan je ook andere hulpmiddelen gebruiken. Gooi er vooral géén gif op: dat verpest meer dan je lief is. Welke middelen dan wél helpen? Dat vind je in ons artikel: 7 oplossingen om rouwvliegjes te bestrijden.

Symptomen te veel water plant: gele bladeren

Gele bladeren zijn een alarmsignaal. Het kan betekenen dat je de plant te veel water hebt gegeven. Om daar zeker van te zijn dat het aan het water ligt en niet aan iets anders, check je in het artikel: 7 mogelijke oorzaken van gele bladeren bij planten.

Bruine bladeren

Het andere uiterste: bruine, droge, knisperende bladranden of bladeren bij je kamerplant. Dat is vaak het gevolg van – je raadt het al – te weinig water en/of een te droge lucht. Veel tropische planten zijn gewend aan een constante vochtige omgeving. Zet je ze dan in een kurkdroge woonkamer zonder enige vorm van luchtbevochtiging? Dan krijgen ze het al gauw zwaar.

De oplossing zit ’m niet alleen in wat vaker je kamerplant water geven, maar vooral in het creëren van een plantvriendelijke omgeving. Denk aan groepjes planten (samen ‘zweten’ ze de lucht vochtiger), een luchtbevochtiger of af en toe een verfrissende sproeibeurt. Wat het beste helpt voor jouw specifieke plant in het geval van bruine bladeren, zoek je daarom per plantensoort op.

Over palmbomen met bruine bladeren schreven we al wél het een en ander over:

• Palmen buiten met bruine punten;
• Palmen binnen met bruine bladeren.

Guttegut, guttatie: hoe vaak kamerplanten water geven die ‘huilen’?

Zit je ’s ochtends aan je koffie of thee en zie je ineens allemaal druppels aan de bladranden van je plant hangen? Dan is de kans groot dat je plant huilt. Nee hoor, niet van verdriet: het is gewoon guttatie. Dat is een natuurlijk proces waarbij de plant via speciale poriën in de bladranden water produceert. Meestal gebeurt dit ’s nachts of in de vroege ochtend, als de wortels nog volop water opnemen maar de verdamping stopt, omdat de huidmondjes gesloten zijn.

Het klinkt heel onschuldig, en dat is het gelukkig ook. Tenminste: als het af en toe gebeurt. Maar als je plant dagelijks in de drup hangt alsof hij een lekkend kraantje is, dan is dat een teken dat jij misschien iets te gortig met je gietertje zwaait. Guttatie kan namelijk ook een roep om hulp zijn, in de zin van: “Help, ik krijg veel te veel water!“

Dus zie je regelmatig van die glinsterende pareltjes op de bladeren liggen of eraan hangen? Lees dan ons artikel over het verschijnsel guttatie bij planten.